Banaskantha : બનાસકાંઠા ગુજરાતનો સૌથી ઉત્તરે આવેલ જિલ્લો છે. પાલનપુર તેનું મુખ્યમથક છે. બનાસકાંઠા જિલ્લા માં અંબાજી (યાત્રાધામ), ડીસા (બટાકા માટે પ્રખ્યાત, વેપારી મથક), પાલનપુર (મુખ્ય મથક, હીરા ઉધોગનું કેન્દ્ર) માટે પ્રખ્યાત છે. બનાસ નદી ઉપરથી આ જિલ્લાનું નામ બનાસકાંઠા પડેલ છે.

બનાસકાંઠા જિલ્લા પરિચય

બનાસકાંઠા જિલ્લા પરિચય | Banaskantha District parichay

બનાસકાંઠા જિલ્લો ભારત દેશ ના ગુજરાત રાજ્યના ૩૩ જિલ્લોમાં એક છે.

આ જિલ્લાનુ વહીવટી તંત્ર નુ હેડક્વાર્ટર પાલનપુર છે જે ગુજરાતનુ મોટુ શહેર છે.

જિલ્લો પશ્વિમમાં ૨૩.૩૩ થી ૨૪.૪૫ અક્ષાંસ અને પુર્વ માં ૭૨.૧૫ થી ૭૩.૮૭ આવેલો છે.

આ જિલ્લો ગુજરાત રાજ્યની ઉત્તર-પુર્વે આવેલો છે.

માઉંટ આબુ અને અરવ્લ્લી ની ગીરીમાળાની ખીણ માંથી પસાર થતી બનાસ નદીના નામ પરથી આ જિલ્લાને નામ રાખવામાં આવેલુ છે.

Banaskantha જિલ્લા નુ રણ કચ્છ ના રણ સાથે જોડાયેલ છે.

આ જિલ્લો અંબાજી મંદીર થી પ્રખ્યાત છે જે લાખો પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે.

બનાસકાંઠા જિલ્લા ની સરહદો

Banaskantha જિલ્લા ની સરહદ

ઉત્તરમાં  :  રાજસ્થાન રાજ્ય

પુર્વમાં  :  સાબરકાંઠા

દક્ષિણમાં  :  મહેસાણા

પશ્વિમમા  :  પાટણ જિલ્લો 

આ જિલ્લા ના રણની સરહદ પાકિસ્તાનને અડે છે.

બનાસકાંઠા જિલ્લા ના તાલુકા | Banaskantha na Taluka

કુલ 14 તાલુકામાં Banaskantha District વિભાજિત થયેલ છે.

અમીરગઢ

કાંકરેજ

ડીસા

થરાદ

દાંતા

દાંતીવાડા

દિયોદર

ધાનેરા

પાલનપુર

ભાભર

વડગામ

વાવ

લાખણી

સુઈગામ

બનાસકાંઠા જિલ્લા ની ખેતી

Banaskantha District ગુજરાતમાં શાકભાજીનું સૌથી મોટું ઉત્પાદક છે, જેમાં બટાટા મુખ્ય પાક છે.

આ પ્રદેશમાં ઉગાડવામાં આવેલાં અન્ય પાકમાં તમાકુ, એરંડ તેલ, બાજરી અને સાઇઇલિયમનો સમાવેશ થાય છે.

બનાસકાંઠા જીલ્લા જુનાગઢ અને જામનગર પછી રાજ્યમાં તેલના બીજનો ત્રીજો સૌથી મોટો ઉત્પાદક છે.

Banaskantha District બાજરા, મકાઇ, તમાકુ, કેસર તેલ, જુવાર, સાઇલેિયમ અને બટાટાં એ જિલ્લાના અન્ય મુખ્ય પાક છે.

બનાસકાંઠા જીલ્લામાં ડીસા તાલુકા બટાકાના ઉત્પાદન માટે ભારતમાં પ્રથમ ક્રમે છે.

સ્પાઇસીસના ઉત્પાદનમાં જુનાગઢ અને રાજકોટની પાસે આ જિલ્લાનું સ્થાન છે.

જિલ્લામાં ઉત્પાદિત અન્ય મસાલા ઇસબગુલ, ફર્નલ, મેથી અને જીરું છે.

જીલ્લામાં ઉત્પાદિત મહત્વપૂર્ણ શાકભાજી બીન, ટામેટા, રીગન અને કોબી છે.

બનાસકાંઠા જીલ્લા માં ખનિજ

જીલ્લામાં સમૃદ્ધ ખનિજ અનામતો છે જેમાં ચૂનો, આરસ, ગ્રેનાઇટ, બિલ્ડિંગ પથ્થર અને ચાઇના માટીનો સમાવેશ થાય છે.

Banaskantha District ગુજરાત રાજ્યના લગભગ આખા અનામત ભંડાર ધરાવે છે.

બનાસકાંઠા જીલ્લાના દાંતા તાલુકા તેના ઉચ્ચ ગુણવત્તાની સંગમ ઉત્પાદન માટે જાણીતા છે.

બનાસકાંઠા જીલ્લામાં મુખ્ય માધ્યમ અને મોટા સ્કેલ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ ઉદ્યોગો ગ્રેનાઇટ ટાઇલ્સ અને આરસ બ્લોક્સના ઉત્પાદનમાં રોકાયેલા છે.

Banaskantha District na Jovalayak Sthalo | બનાસકાંઠા જિલ્લા ના જોવાલાયક સ્થળો

અંબાજી અને કુંભારીયા જેવા તીર્થધામોની હાજરીને કારણે જીલ્લામાં વિશાળ પ્રવાસન ક્ષમતા છે.

ગુજરાતમાં આશરે ૪૩.૩% પ્રવાસન પ્રવાહ ધાર્મિક હેતુઓ માટે થતો હતો અને અંબાજી ગુજરાતમાં બીજા ક્રમનું સૌથી લોકપ્રિય પ્રવાસન સ્થળ તરીકે ઊભરી આવ્યુ છે.

અંબાજી સિવાય, બનાસકાંઠામાં કુંભારીયા જેવા અન્ય રસપ્રદ સ્થળો છે 

બાલારમ-અંબાજી અભયારણ્ય,

બલરામપુરનો બાલરામ પેલેસ રિસોર્ટ,

જેશોર સ્લોથ રીંછ અભયારણ્ય 

કેદારનાથ મહાદેવ મંદિર (પાલનપુરથી 32 કિ.મી.) એક ધાર્મિક સ્થળ

અંબાજી મંદિર

અંબાજી, ભારતમાં ગુજરાતનું એક પ્રસિદ્ધ યાત્રાધામ.

બનાસકાંઠા જિલ્લાના દાંતા તાલુકામાં,આબુ રોડ નજીક ગુજરાત અને રાજસ્થાનની સીમા પર, વિખ્યાત વેદિક કુમારિકા સરસ્વતી નદી ની ઉત્તરે, આરાસુર પર્વતની ટેકરીઓ પર આવેલું છે.

અંબિકા જંગલ, આશરે ૪૮૦ મીટરની ઉંચાઈએ દક્ષિણ-પશ્ચિમ, અર્વાલ્લીની જૂની ટેકરીઓ તરફ, દરિયાની સપાટીથી આશરે ૧૬૦૦ ફૂટ ઊંચો છે.

બાલારામ પેલેસ

એવું માનવામાં આવે છે કે પાલનપુર અથવા બનાસકાંઠાના પ્રદેશ પર રાજ કરનારા લોહાની નવાબ, તેમના મનપસંદ આરામ સ્થળ તરીકે બલરામ પેલેસનો ઉપયોગ કર્યો હતો.

બાલારામ પેલેસ પાલનપુરના ૨૯ મા દાયકામાં, ૧૯૨૨ અને ૧૯૩૬ ની વચ્ચે બંધાવવમા આવ્યો હતો.

આ ભવ્ય મહેલની અંદરનું સ્થાપત્ય નિયો-ક્લાસિકલ અને બરોક શૈલીનાં સ્થાપત્યથી પ્રેરિત છે.

મહેલનં બાંધકામમાં કુલ ૫૪૨ ચોરસ કિલોમીટરના વિસ્તારનો ઉપયોગ કરવામાં આવેલ છે.

ભવ્ય મહેલની આસપાસ લીલા જંગલો અને બગીચા છે.

તેને હવે રીસોર્ટ તરીકે રૂપાંતરિત કરવામાં આવ્યો છે.

તે ઉત્તરીય ગુજરાત વિસ્તારના સર્વોચ્ચ બિંદુ પર આવેલું છે.

અન્ય જોવા લાયક સ્થળો

વિશ્વેશ્વર - મહાદેવ મંદિર અને પર્યટન સ્થળ.

નડાબેટ- નડેશ્વરી માતાનું મંદિર અને સીમા દર્શન

ઢીમા - ધરણીધર મંદિર

આનંદ ધામ - એટા

શેણલમાતા મંદીર - માંગરોળ

તુલસી ધામ - નારોલી

કુંભારિયાનાં દેરા - કુંભારિયા

ગેળા હનુમાન - ગેળા

જબરેશ્વર મહાદેવ મઠ, જાવલ - ગુલાબભારથી અને સુખથીભારથી મહારાજની જીવંત સમાધિ.

શ્રી અગિયારમુખી હનુમાનજી મંદિર - ભુરીયા.

બનાસકાંઠા જિલ્લા ના જાણીતા વ્યક્તિઓ

ચંદ્રકાંત બક્ષી - ગુજરાતી લેખક.

પરબતભાઇ સવાભાઇ પટેલ - સંસદ સભ્ય, ગુજરાતના ભૂતપૂર્વ મંત્રી

હરીભાઇ ચૌધરી - રાજ્ય કક્ષાના ગૃહમંત્રી અને સંસદ સભ્ય

શંકર ચૌધરી - ગુજરાતના ભૂતપૂર્વ મંત્રી, બનાસ ડેરીના ચેરમેન

હરિસિંહ ચાવડા - ભૂતપૂર્વ સંસદ

અણદાભાઇ રામાભાઇ પટેલ - બનાસ બેંકના ચેરમેન, A.P.M.C થરાના ચેરમેન, જીલ્લા સહકારી સંઘના ચેરમેન, બનાસ ડેરીના ડિરેક્ટર

બી. કે. ગઢવી - ભૂતપૂર્વ સંસદ

મુકેશ ગઢવી - ભૂતપૂર્વ સંસદ

પ્રણવ મિસ્ત્રી - સંશોધક, સેમસંગ રીસર્ચ અમેરિકાના સિનિયર વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ

રણછોડદાસ પગી - ભારતીય સૈન્યના પગી

ગૌતમ અદાણી - ભારતીય ઉદ્યોગપતિ

ગોવાભાઈ રબારી - ભૂતપૂર્વ ધારાસભ્ય

માવજીભાઈ દેસાઈ - ચેરમેન, APMC ડીસા

બનાસકાંઠા જિલ્લા ની મુખ્ય નદીઓ

બનાસ

સીપુ

સરસ્વતી

લુણી

બાલારામ

અર્જૂની

ઉમરદાશી

લડબી

બનાસકાંઠા જિલ્લા ના પર્વતો

અરવલ્લી

જેસોરની ટેકરીઓ

બનાસકાંઠા જિલ્લા નું હવામાન

બનાસકાંઠા વિષમ હવામાન ધરાવે છે. આબોહવા એકંદરે સૂકી છે.

ઉનાળામાં સખત ગરમી અને ઉત્તરે આવેલા રણને કારણે શિયાળામાં સખત ઠંડી પડે છે.

ભૌગોલિક રીતે બનાસકાંઠાનો ઉતર પૂર્વ ભાગ પહાડી પ્રદેશ છે.

જયારે મઘ્ય ભાગ સપાટ અને રેતાળ છે.

પશ્ચિમનો ભાગ કચ્છના રણનો વિસ્તાર છે તે ખારો પ્રદેશ છે.

બનાસકાંઠા જિલ્લા ના તથ્યો

મુખ્ય મથક : પાલનપુર

ઇતિહાસ
પાલનપુરનો ઇતિહાસ પાલનપુર રજવાડું વડગામ રજવાડું દાંતા રજવાડું

ભૂગોળ

પર્વતો : અરવલ્લી જેસોરની ટેકરીઓ ગુરૂનો ભોખરો

નદીઓ : બનાસ સીપુ સરસ્વતી લુણી બાલારામ

વન્યજીવન :બાલારામ અંબાજી વન્યજીવ અભયારણ્ય જેસોર રીંછ અભયારણ્ય

સંસ્કૃતિ : અંબાજીનો મેળો

તાલુકાઓ - મુખ્ય મથક

અમીરગઢ - અમીરગઢ

કાંકરેજ - શિહોરી

ડીસા - ડીસા

થરાદ - થરાદ

દાંતા - દાંતા

દાંતીવાડા - દાંતીવાડા

દિયોદર - દિયોદર

ધાનેરા - ધાનેરા

પાલનપુર - પાલનપુર

ભાભર - ભાભર

વડગામ - વડગામ

વાવ - વાવ

લાખણી - લાખણી

સુઈગામ - સુઈગામ

પરિવહન

રેલ્વે સ્ટેશન : પાલનપુર ડીસા અમીરગઢ છાપી

હવાઇમથક : ડીસા હવાઇ મથક